Doğrusunu isterseniz,zaman zaman karşılaştığım bu kelimenin anlamına o kadar çok takıldım ve öğrenme isteği duydum ki,kıyaslama yahut empati yoluyla çağın getirdiği iletişim bozukluğundan tutun da,algı kaybı,düşünememe,benlik duygusu,cehalet,beyin hafızasına farklı anlamlar yükleme vb.birçok deforme olmuş insani duyguların kaynağına kadar gidebildim.Evet 21.y.y’ın tehlikesi bana göre paradox.
Bir paradoks , kendisiyle çelişen mantıklı bir bulmacamıdır sizce?.Hayır değil. Aslında şöyle bir oksimoron(birbiriyle çelişen ya da tamamen zıt iki kavramın bir arada kullanılması ve bu şekilde oluşturulmuş ifade. Bazen anlamı kuvvetlendirmek için veya edebî sanat yapmak amacıyla kullanılır; bazen de halihazırda kullanılan bir kavramı eleştirmek veya alaya almak için kullanılır.) , şöyle örnekliyeyim;"iş tatili" ya da "anında klasik"(rutin) bir konuşmanın bir şekli – kısaca birbirlerini iptal eden kelimelerdir.(örnek ,;yaptıklarınızla söyledikleriniz asla örtüşmez özeti hayalperestlik) Bir paradoks beyninizi incitir, çünkü aynı anda bir şeylerin doğru ve yanlış olduğu kavramında boğuşmanız beyninize zarar verecektir.çelişkiler ise doğruya götürmez.. MC Escher'in "Görelilik", görsel bir paradoksudur . Zemin tavan! Bir paradoks eğlencenin bir parçası, gerçekte bir paradoks olup olmadığını anlamaktır.Bu nasıl olur derseniz , Hepiniz şu hikayeyi duymuşsunuzdur; “Bir baba ve oğul bir araba kazası geçirir ve baba ölür. Oğul hastaneye kaldırılır, ancak doktor; "Ben onun üzerinde çalışamam o benim oğlum" der.Herkeste Şaşkınlık var değil
mi? Ha!bu bir çelişki değil, doktor onun annesidir. (MANTIK). William Wordsworth, "Çocuğun babası bu adamın babası" olarak bir paradoks oluşturmuştur "Kuantum teorisinin şaşkın paradokslarını kolaylıkla alıyor gibiydi." ( Büyük Bilim )Size aptalca gelmesin bir paradox kesinlikle üzerinde düşünülmesi gereken bir konudur.Türkçemizde paradox kelimesinin karşılığı da “Yanıltmaç”tır.ilginç değil mi? Bir başka örnek örnek verecek olursam;
Tüm Giritliler Yalancıdır paradoxu
“Giritli bir filozof olan Epimenides ölümsüz bir ifadede bulunarak "Tüm Giritliler yalancıdır."demiştir. Epimenides'in bu ifadesi Epimenides paradoksu olarak adlandırılır. Zaman zaman Yalancı paradoksu veya Giritli paradoksu olarak da anılmıştır.
Paradoks şuradan kaynaklanmaktadır:
1-) Eğer "tüm Giritliler yalancıdır" önermesini doğru kabul edersek, kendisi de Giritli olan Epimenides'in yalancı olması gerekir. Eğer Epimenides yalancıysa, tüm söyledikleri gibi, "tüm Giritliler yalancıdır" önermesinin de yanlış olması gerekir. Önermenin hem doğru hem yanlış olduğu sonucu çıkar.
2-) Eğer "tüm Giritliler yalancıdır" önermesi yanlış kabul edersek, kendisi de Giritli olan Epimenides'in doğru söylüyor olması gerekir. Şu halde, "tüm Giritliler yalancıdır" önermesi doğru olmalıdır. Yine çelişkili bir sonuç çıkar.
3-) Bir önerme hem doğru hem yanlış olamaz.”
Gördünüz mü? Her duyduğunuz,her yazılan da farklı bir paradoxdur.üzerinde iyi düşünülmezse çok karışık ve içinden çıkılamaz bir hale gelebilir.
Bir örnek daha;
Yamyam Paradoksu
Bir adada yaşayan bir grup yamyamın eline bir mantıkçı düşer. Yamyamlar mantıkçıya şöyle derler: "Biz her yakaladığımız yabancıyı yeriz. Kimini haşlayıp, kimini kızartıp yeriz. Avımıza bir soru sorarız. Avımız soruyu doğru yanıtlarsa haşlarız, yanlış yanıtlarsa kızartırız."
Dedikleri gibi de yaparlar. Mantıkçıya şu soruyu sorarlar: "Seni haşlayıp da mı yiyeceğiz, yoksa kızartıp da mı yiyeceğiz?" Mantıkçı bir süre düşündükten sonra soruyu çok akıllıca cevaplar: "Kızartacaksınız!" İşte yamyamları çaresiz bırakan paradoks ortaya çıkmıştır, ve bu yanıtı sayesinde mantıkçı ne kızartılır ne de haşlanır.
Bir an için mantıkçının kızartılacağını varsayalım. O zaman verdiği yanıt doğru olur. Ama yanıt doğru olduğu için -yamyamların kendi kurallarına göre- mantıkçının haşlanması gerekmektedir. Demek mantıkçı kızartılamaz. Şimdi de mantıkçının haşlanacağını varsayalım. O zaman mantıkçının yanıtı yanlış olacak. Yanıt yanlış olduğundan da kızartılması gerekmektedir. Demek mantıkçı haşlanamaz da.
yamyamlar tam bir kısırdöngüye girmişlerdir. Kızartsalar haşlamaları gerekecek, haşlasalar kızartmaları! Sonuç olarak adamımız kurtulur. :)
Kafanızın karışacağını biliyorum fakat temiz bir toplum hepimizin hayali.bilgiyle ve akılla kalın.