Covid-19 pandemisinin ardından, dünyanın çeşitli ülkelerinde Orta ve Batı Afrika'da endemik bir hastalık olan Maymun Çiçeği Virüsü (MPOX) salgınları ortaya çıkmıştır. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) tarafından halk sağlığı için acil durum ilan edilen bu hastalık, başlangıçta ateş, halsizlik, baş ağrısı, lenf bezlerinde şişme ve kusma gibi belirtilerle kendini göstermektedir. Ardından, yüz, kol, bacaklar, genital organlar ve anüs gibi bölgelerde kabarcıklı lezyonlar oluşur. MPOX, cilt döküntüsü veya vücut sıvılarıyla doğrudan temas, uzun süreli yakın temas, cinsel temas, öpüşme gibi yollarla kişiden kişiye bulaşmaktadır. Memorial Bahçelievler Hastanesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Bölümü’nden Prof. Dr. Funda Timurkaynak, hastalığın yayılmasını önlemek için hijyen kurallarına uyulmasının, el yıkamanın ve maske kullanımının önemine dikkat çekmektedir. MPOX’un Kökeni ve Yayılma Şekli Maymun Çiçeği Virüsü (MPOX), orthopox virüs ailesine ait olup, Afrika'da enfekte hayvanlarla doğrudan temas sonucu ortaya çıkmıştır. Endemik ülkelerdeki salgınlar, genellikle enfekte hayvanlarla temas sonucu başlarken, 2022 yılında endemik bölgeler dışında görülen salgınlarda cinsel ilişki ile bulaşma ön plana çıkmıştır. Virüs ilk kez 1958 yılında Afrika’dan getirilen deney hayvanlarında tespit edilmiştir ve 1970 yılında Afrika'da bir çocukta ilk vaka olarak kaydedilmiştir. Zoonotik bir hastalık olan MPOX, Afrika kıtasında maymun, sincap ve fare gibi vahşi hayvanlardan insanlara bulaşmaktadır. Hayvan ısırıkları, tırmalaması veya vahşi hayvanların etinin tüketilmesi sırasında bulaş gerçekleşebilmektedir. 2022 yaz döneminde 116 ülkede 99 bin vaka tespit edilmiştir. 2024 yılı Haziran ayında ise Kongo'da yoğun bir salgın başlamış ve komşu dört ülkeye de yayılan 16 binden fazla vaka bildirilmiştir. Bu nedenle DSÖ, hastalığın yayılmasına karşı uyarılarda bulunmuştur. MPOX'un yayılmasını engellemek için el hijyenine dikkat edilmesi, kişisel hijyen kurallarına uyulması, ortak kullanılan eşyalara özen gösterilmesi ve hasta kişilerle temastan kaçınılması gerekmektedir. Kuluçka Süresi ve Belirtiler Maymun Çiçeği Virüsü’nün kuluçka süresi genellikle 1-21 gün, çoğunlukla 1-2 hafta olarak bilinmektedir. Bu süre zarfında belirti vermeyen hastalık, kuluçka dönemi sonrasında ateş, kas ağrısı, aşırı halsizlik, lenf bezlerinde büyüme ve baş ağrısı gibi belirtilerle ortaya çıkar. Hastalık genellikle yüzde, kol ve bacaklarda, el içi, ayak tabanında ve genital bölgede döküntülerle kendini gösterir. Lezyonlar ilk olarak siğil gibi başlar ve zamanla iltihaplanarak kabuklanır. Lezyonlardaki kabuklar dökülene kadar (genellikle 2-4 hafta), hastalık bulaşıcıdır. El ve ayak içindeki lezyonlar ile lenf bezlerindeki büyüme, MPOX'un ayırt edici özelliklerindendir. Korunma Yöntemleri ve Tedavi Maymun çiçeği virüsü şüphesi olan kişiler veya hastalıkla temas edenlerin hızla sağlık kuruluşlarına başvurması ve gerekirse test yaptırması önemlidir. Hastalığın ev içi bulaşının önlenmesi için, hasta kişilerin kendilerini izole etmeleri, eşyalarını ayırmaları ve lezyonlarını kapatarak maske takmaları gerekmektedir. Hasta kişilerin kullandığı havlu, çarşaf ve kıyafetlerin 60 derece ve üzerindeki sıcaklıklarda yıkanması önerilmektedir. Maymun çiçeğinden korunmanın en önemli yollarından biri el hijyenine dikkat etmektir. Ellerin sık sık yıkanması veya alkol bazlı antiseptik kullanılması gerekmektedir. Kalabalık ortamlarda bulunurken kişisel temaslardan kaçınılması ve hastalık şüphesi olan yüzeylerle temasın ardından el hijyenine özen gösterilmesi önerilmektedir. Kalabalık alanlarda, özellikle toplu taşıma araçları, konserler ve spor salonları gibi yerlerde direkt temaslardan kaçınılmalıdır. Maymun çiçeği virüsü için özel olarak geliştirilmiş bir tedavi henüz bulunmamaktadır. Ancak, çiçek hastalığı tedavisinde kullanılan bazı antiviral ilaçların maymun çiçeği tedavisinde de kullanılabileceği düşünülmektedir. ABD’de çiçek hastalığı aşısı kullanılarak geliştirilen maymun çiçeği virüsü aşısı belirli gruplarda uygulanmaktadır, ancak bu aşının etkinliği tam olarak kanıtlanmış değildir. Aşı ve tedavi konusunda çalışmalar devam etmektedir.